قدرت سیاسی؛ مطالعۀ تطبیقی در اندیشۀ لیبرال و اسلامی

قدرت سیاسی یکی از بنیادی ترین واژگان حقوق عمومی محسوب می گردد تاجایی که تفکیک قدرت سیاسی و حقوق عمومی از یکدیگر غیرممکن به نظر می رسد. این در حالی است که گویا این مفهوم به عنوان زیربنایی ترین مفهوم حقوق عمومی، در اندیشۀ اسلامی و لیبرال متفاوت بوده، میان آن دو تعارض جدی وجود دارد. بررسی این مدعا نیازمند درک صحیح مفهوم قدرت سیاسی و عناصر سازندۀ آن در هریک از حکومت های اسلامی و لیبرال است. از این رو این مقاله نخست به بررسی مفهوم قدرت در لغت، اصطلاح و ادبیات رایج حقوق عمومی با قرائت لیبرالی می پردازد و پس از آن جایگاه و مفهوم قدرت سیاسی را در ادبیات دینی با تکیه بر اندیشۀ امام خمینی (ره) مطالعه می نماید و در پایان به بررسی مفهوم ولایت به عنوان شاکلۀ اصلی و مفهوم متناظر قدرت سیاسی در حکومت اسلامی خواهد پرداخت. درنهایت به نظر می رسد مفاهیم قدرت سیاسی و ولایت یا مفهوم مشابه اسلامی آن ماهیتاً تفاوت های زیادی با یکدیگر داشته باشند، چراکه قدرت سیاسی ریشه در استعلا و استکبار حاکمان دارد؛ درحالی که ولایت ابزاری برای تحقق حاکمیت الهی از طریق نزدیک نمودن قلب های مردم به حاکمان است. از همین رو بر اساس تمایز مفهوم و نگاه به مبنایی ترین مفهوم حقوق عمومی در این دو اندیشه، افزون بر تفاوت در احتمال و میزان فسادآوری صلاحیت های ناشی از قدرت یا ولایت، ساختارهای حقوقی مطلوب به منظور تنظیم محدوده و شیوۀ اعمال آن ها نیز به تناسب آن متفاوت خواهد بود.